بررسی بخش تاریخی شاهنامه ی فردوسی با توجه به منابع عمده ی تاریخی (از پادشاهی انوشیروان تا پایان پادشاهی یزدگرد سوم)

نام: ابوالحسن نام خانوادگی: ناصرپور مقطع: کارشناسی ارشد رشته ی تحصیلی: زبان و ادبیات فارسی استاد راهنما: دکتر محمدعلی جانی پور تاریخ دفاع: 25/7/1389 بررسی بخش تاریخی شاهنامه ی فردوسی با توجه به منابع عمده ی تاریخی (از پادشاهی انوشیروان تا پایان پادشاهی یزدگرد سوم) شاهنامه ی فردوسی به سه دوره ی اساطیری، پهلوانی و تاریخی تقسیم می شود. بخش اساطیری آن از پادشاهی کیومرث تا ظهور فریدون، بخش پهلوانی آن از پادشاهی فریدون تا آغاز پادشاهی بهمن و بخش تاریخی آن از پادشاهی بهمن تا پایان حکومت ساسانیان در زمان پادشاهی یزدگرد سوم را در بر می گیرد. بیشتر توجه پژوهشگران شاهنامه به بخش های اساطیری و پهلوانی آن بوده است و بخش تاریخی آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این پایان نامه بخش تاریخی شاهنامه (از پادشاهی انوشیروان تا پادشاهی یزدگرد سوم) با متون تاریخی اسلامی (ایرانی و عربی) و نیز پژوهش های جدید تاریخی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. بیشتر داستان های این بخش، تاریخ واقعی و قابل انطباق با اسناد و متون تاریخی است. از آنجا که بیشتر مورخان اسلامی در نوشتن تاریخ ایران پیش از اسلام، با واسطه و یا بدون واسطه از ترجمه های خدای نامه ها بهره برده اند، پس شباهت های زیادی در کلیات روایت فردوسی با آنها وجود دارد. مغایرت هایی نیز در روایت شاهنامه ی فردوسی با متون تاریخی وجود دارد که می توان گفت بدان دلیل بوده است که فردوسی برخلاف مورخان به مأخذ خود که شاهنامه ی ابومنصوری بوده، بسنده کرده و به آن وفادار بوده است، ولی مورخان اسلامی از منابع گوناگونی بهره برده اند. اشتباهات تاریخی و یا وجود اطلاعات ناقص فردوسی در برخی از رخدادهای تاریخی، به خاطر تبعیت از منابع خود و رعایت جانب امانت داری است. این رساله شامل شش فصل می باشد: فصل اول، مقدمه و کلیات پژوهش را در بر دارد. فصل دوم به بخش تاریخی شاهنامه و ارزیابی آن به لحاظ تاریخی، امانت داری فردوسی نسبت به مأخذ خود و بررسی افسانه های بخش تاریخی می پردازد. همچنین در پایان این فصل، متون تاریخی اسلامی (عربی و فارسی) که مورد استفاده قرار گرفته اند، شرح داده شده اند. فصل سوم پادشاهی انوشیروان، فصل چهارم پادشاهی هرمزد و فصل پنجم از پادشاهی شیرویه تا یزدگرد سوم با نوشته های تاریخی اسلامی و غربی مقایسه شده است و فصل ششم شامل یک نتیجه گیری کلی از این پژوهش می باشد. روش تحقیق در این پژوهش به روش معمول کتابخانه ای و اسنادی است.